با آغاز دهه ی هشتاد و تسریع روند خشک شدن دریاچه ی ارومیه، متخصصان حوزه ی محیط زیست این واقعه را یک مسئله ی زیست محیطی بسیار حیاتی عنوان کردند و همین امر سبب واکنشهای مختلف شهروندان استانهای مجاور دریاچهی ارومیه گشت. با توجه به این که واکنشهای مذکور، گروههای مختلفی از مردم را در بر میگرفت و تا امروز نیز تداوم داشته است، از آن تحت عنوان «کنش جمعی خشک شدن دریاچه ی ارومیه» یاد شده است. در این مقاله، با اتکاء به چارچوب مفهومی مناسب و با روش اسنادی تلاش شده این کنش جمعی زیست محیطی مورد مطالعه قرار گیرد. آن چه که بررسی این جنبش را حائز اهمیت کرده و به پیچیدگیهای تحلیلی آن افزوده است، نقش گروههای اجتماعی مختلف موجود در آذربایجان جهت پیش بردن آن میباشد. این امر طوری است که فعالان محیط زیست، هویتطلبان و ملیگرایان قومی و بخشی از مردم عادی جامعه همچون بازاریان و طرفداران تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز و ... همگی با استفاده از ابزارها و فضاهای عمومی در دسترس، سعی در رساندن صدای خود و بیان مطالبات خود دارند. نتایج پژوهش نشان می دهد که کنش جمعی خشک شدن دریاچه ارومیه ابتدا با کنش فعالان زیست محیطی مطرح شده و بعد ها توسط گروه های سیاسی قومی- زبانی تصرف شده و تداوم یافته است. به بیان دیگر کنش جمعی قومی تحت لوای بحران زیست محیطی زیست کرده و به حیات خود ادامه می دهد و همین امر به کنش وجهه سیاسی بخشیده و مانع فعالیت سمن ها و نهادهای ذیربط برای مدیریت بحران زیست محیطی دریاچه ارومیه شده است.

مقاله مروریمقدمه: کاهش باروری و به دنبال آن افزایش سالمندی جمعیت، از بحران های جمعیتی است. برنامه ی باروری سالم، با هدف افزایش میزان باروری کلی به بالاتر از حد جایگزینی از برنامه های وزارت بهداشت است. از آن جایی که حفظ و پایداری محیط زیست از عوامل تأثیرگذار بر میزان باروری است. این مطالعه ی مروری با هدف بررسی باروری سالم و پایداری محیط زیست طراحی شد.روش ها: در این مرور نقل قولی، در پایگاه داده های الکترونیکی Web of Science, Scopus, PubMed, Science Direct, SID, Magiran and IranMedex، مقالات مرتبط با باروری سالم و محیط زیست، بدون محدودیت زبانی بین سال های 2000 تا 2023 مورد بررسی قرار گرفتند. مطالعات توصیفی بر اساس چک لیست STROBE، کیفیت سنجی شدند. بعد از بررسی دقیق مطالعات، محتوای مقالات در سه حوزه دسته بندی شدند.یافته ها: تأثیرات ناپایداری محیط زیست بر باروری را می توان در سه دسته پیامد تقسیم نمود که شامل «ناباروری زنان»، «ناباروری مردان» و «کاهش موفقیت روش های کمک باروری» است.نتیجه گیری: ناپایداری محیط زیست با آلاینده هایی که از طریق هوا، آب و خاک به سیستم گوارش و تنفس انسان ها تحمیل می کند، می تواند باروری سالم را تحت تأثیر قرار داده و کاهش نرخ فرزندآوری را تشدید کند. بنابراین تمرکز متخصصان سلامت باروری و سیاست گذاران امر سلامت و جمعیت در جهت افزایش آموزش و آگاهی رسانی جامعه از عوامل خطر محیطی ضروری به نظر می رسد.

هدف از مطالعه حاضر برآورد تأثیر غیرخطی مصرف انرژی های نفت، گاز، برق و زغال سنگ بر میزان انتشار دی اکسید کربن در ده کشور پرمصرف انرژی (ایران، کره جنوبی، ژاپن، آلمان ـ روسیه ـ آمریکا ـ هند ـ کانادا ـ برزیل و چین) جهان می باشد. آمار و اطلاعات مورد استفاده جهت برآورد مدل پانل غیر خطی خودرگرسیونی با وقفه های توزیعی (PANEL NARDL) از پایگاه اطلاعاتی بانک جهانی و سازمان جهانی انرژی برای دوره زمانی 2019-1985 استخراج شده اند.  نتایج نشان می دهد که افزایش مصرف سرانه گاز، برق، زغال سنگ و نفت منجر به افزایش انتشار دی اکسید کربن می شود، در حالی که کاهش در مصرف آنها باعث کاهش انتشار دی اکسید کربن در بلندمدت می شود. همچنین رابطه غیر خطی بین مصرف این چهار نوع انرژی و انتشار دی اکسید کربن در کشورهای پرمصرف توسط آزمون والد در بلندمدت تأیید شد. بنابراین کاهش استفاده از سوخت های فسیلی و تغییر جهت به مصرف انرژی پاک و تجدیدپذیر برای ده کشور منتخب به ویژه ایران پیشنهاد می شود و سیاست گذاران اقتصادی باید با وضع قوانین لازم الاجرا صیانت از محیط زیست را در اولویت قرار دهند. در این راستا، ایجاد و توسعه زیرساخت های هوشمند برای اقتصاد و صنعت کربن زدا، از ملزومات این مهم می باشد.

کاربرد EIA از سطح پروژه آغاز شده است. با وجود سودمندی های کاربرد EIA در این سطح، به دلیل ماهیت آثار محیط زیستی اقدامات متنوع انسانی که اغلب تجمعی، القایی و سینرژیک می باشند،EIA  در مقطع پروژه که تمرکز اصلی آن بر بررسی فعالیت های انفرادی با مقیاس وسیع است، قادر به تجزیه و تحلیل جامع این گونه آثار نمی باشد افزون براین EIA مقطع پروژه، در طراحی پروژه ها به صورت فعال برخورد نمی کند، بلکه تنها طرح های پروژه های مورد نظر را پس از تصویب، مورد بررسی قرار میدهد و صرفا نقش تعدیلی ایفا میکند. حال آنکه، رفع بحران های محیط زیستی مستلزم تدابیر راهبردی فعال و پیش بینی های به هنگام در سطوح خط مشی گذاری، طرح ریزی و برنامه های عملیاتی است. زیرا ظرفیت برد محیط، متاثر از تمام فعالیت های خرد، کلان، تکراری و متنوع می باشد نه صرفا فعالیتهای بزرگ توسعه ای. نقایص EIA مقطع پروژه، ضرورت ارتقای کاربرد EIA  را در سطوح مختلف نظام برنامه یزی اعم از خط مشی گذاری، طرح ریزی و برنامه های عملیاتی مطرح نموده است و به دنبال آن یکی از رویکردهای مهم گسترش یافته، ارزیابی راهبردی محیط زیست (SEA) میباشد.

در این مقاله نتایج حاصل از یک تجربه ارزیابی که برای سنجش کیفیت محیط زیست شهر تهران انجام گرفته است معرفی می گردد. ارزیابی مذکور با استفاده از مدلی ریاضی که به همین منظور طراحی شده صورت پذیرفته است. در این ارزیابی علاوه بر ویژگی های کمی شهر، خصوصیات کیفی آن نیز با شیوه های ابتکاری (بر اساس داده ای جدول شماره 1) به زمان اعداد و ارقام ترجمه شده که نتیجه حاصل نمادی از خصوصیات زیست محیطی شهر مورد ارزیابی است. نتیجه آزمون این مدل به صورت عددی که نماینده وضعیت زیست محیطی شهر بر اساس آمار و اطلاعات موجود است ارایه می شود. این تجربه صرف نظر از میزان خطایی که در هر کار متکی به آمار انتظار آن می رود، می تواند به عنوان الگویی کارآمد برای ارزیابی کیفیت محیط زیست شهرهای مختلف کشور و مقایسه ارقام بدست آمده با سرفصل های مشترک در شهرهای نمونه به کار رود. نتایج چنین تحقیقی موجب خواهد شد تا جهت گیری برنامه ریزی ها برای بهبود کیفیت محیط زیست هر یک از شهرها با دقت بیشتر و به خصوص با توجه به زمینه های فاقد کیفیت مطلوب انجام شود.

زمینه: تداوم بحران های زیست برکره، انسان را به ضرورت بازنگری در شیوه برخورد خویش با محیط زیست در جریان توسعه یافتگی واقف نمود. در همین راستا، فنون و روش های علوم محیط زیست گسترش یافت که متداول ترین آن، انجام ارزیابی آثار طرح های توسعه بر محیط زیست (EIA) بود. اما این فنون و بخصوص EIA، از یک سو رویکردی اصلاحی دارند نه پیشگیرانه و از سوی دیگر قادر به تجزیه و تحلیل جامع اقدامات متنوع انسان که اغلب دارای اثرات تجمعی، القایی و ترکیبی می باشد، نیستند. وجود چنین نواقصی توجه به ارزیابی راهبردی محیط زیست را که رویکردی با نگرش راهبردی (p.p.p) است. ضروری می سازد تا ارزیابی های زیست محیطی در سطوح مختلف خط مشی گذاری، برنامه ریزی و عملیاتی صورت گیرد. اما این رویکرد نیز به دلیل اینکه در مراحل "مفهومی و تدوین" یک الگو تصمیم گیری دخالت ندارد، نمی تواند نقش فعال خود را در توسعه پایدار به خوبی بازی کند.نتیجه گیری: بنابراین با توجه به اینکه الگوهای تصمیم گیری از نظام ارزشی پیروی می نماید، تلفیق نمودن اخلاق محیط زیست که شالوده نظام ارزشی می باشد با ارزیابی راهبردی محیط زیست، با رفع نواقص پیشین، می توان حفظ و ارتقا، محیط زیست را هدف قرار داده و چارچوبی نو و جدید برای حل بحران های زیست محیطی ارایه دهد. در این مقاله نگارندگان با ارایه نظریه "تلفیق اخلاق محیط زیست با رهیافت ارزیابی راهبردی محیط زیست"، فرایندی جدید را برای ارزیابی های زیست محیطی طرح های توسعه برای نیل به «توسعه پایدار» پیشنهاد می کنند.